Δεν χαρίζουμε το ποδόσφαιρο που αγαπάμε, σε ένα σύστημα που δεν αγαπάει τίποτα!
Άρθρο των Α. Μούστος, Θ. Μαυροματίδης, Γ. Αγαπητός
Φτάνοντας στο τέλος της διοργάνωσης του Μουντιάλ, με μια μεγάλη κουβέντα να έχει ανοίξει καιρό τώρα παγκοσμίως, έχει σημασία να ανατρέξουμε και να δούμε κάποια ζητήματα που έφερε στην επιφάνεια.
Όπως κάθε τέσσερα χρόνια, έτσι και φέτος το απόλυτο ποδοσφαιρικό γεγονός, το Μουντιάλ απασχόλησε σαν κεντρικό θέμα συζήτησης. Πριν καν αυτό ξεκινήσει, με συζητήσεις που δεν περιορίζονταν σε ποδοσφαιρικά ζητήματα και εκτιμήσεις, όπως συνηθίζεται πριν από ένα Μουντιάλ, αλλά επεκτάθηκαν στην ευρύτερη πολιτική σημασία της εν λόγω διοργάνωσης. Τον χορό των αντιδράσεων άνοιξε ο γνωστός παλαίμαχος ποδοσφαιριστής Ερίκ Καντονά και ακολούθησαν αρκετές προβεβλημένες προσωπικότητες, αλλά και τα παιδιά της εξέδρας σε μια σειρά από χώρες, με το σύνθημα Boycot Qatar 2022 να κερδίζει συνεχώς έδαφος. Μάλιστα συχνά οι επικρίσεις αγγίζουν τον πυρήνα βαθύτερων ζητημάτων, όπως ο σύγχρονος επαγγελματικός αθλητισμός, η βάρβαρη εργασιακή εκμετάλλευση που κρύβεται πίσω από τα λουσάτα έργα, ο ξέφρενος χορός των δισεκατομμυρίων σε έναν πλανήτη που αυξάνεται ιλιγγιωδώς η φτώχεια και η ανέχεια, η καταπίεση των μειονοτήτων κ.α.
Στο παρόν άρθρο, θα προσπαθήσουμε να σκιαγραφήσουμε τους βασικούς λόγους που η καμπάνια «Boycott Qatar 2022» έχει λάβει τόσο μεγάλες διαστάσεις σε αναλογία με αντίστοιχες μεγάλες διοργανώσεις και να θέσουμε κάποια βασικά πολιτικά ζητήματα που προκύπτουν.
Σε έναν κόσμο που τα πάντα κινούνται γύρω από τη παραγωγή κέρδους, δεν θα μπορούσε να λείπει η 4η μεγαλύτερη βιομηχανία παγκοσμίως, ο αθλητισμός. Όλα αυτά τα χρόνια ο αθλητισμός μεταμορφώνεται όλο και πιο πολύ από ψυχαγωγία του λαού σε στείρα κερδοφόρα διασκέδαση και θέαμα, σε «όπιο» των λαών με δισεκατομμύρια να κρύβονται πίσω από κάθε απόφαση, με οπαδικούς στρατούς του εκάστοτε ιδιοκτήτη ΠΑΕ. Φτάσαμε λοιπόν στο σημείο που ο καπιταλισμός, πιο άγριος από ποτέ, να μετατρέπει κάτι που για τον περισσότερο κόσμο είναι μια «γιορτή», όπως ένα Μουντιάλ, σε μια ακραία παραγωγή κέρδους για τον ίδιο του τον εαυτό αδιαφορώντας ακόμα και αν ο ίδιος ο κόσμος του γυρίσει την πλάτη. Αυτό δεν είναι κάτι που εμφανίστηκε ξαφνικά, ούτε είναι πρωτόγνωρο.
Διαχρονικά οι μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις αξιοποιήθηκαν από την εκάστοτε πολιτική εξουσία για πολιτικά κέρδη, συγκάλυψη των εγκλημάτων και καλλιέργεια εθνικιστικού κλίματος. Ο Χίτλερ και η ναζιστική Γερμανία διοργάνωσαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 με την διοργάνωση να μετατρέπεται σε εκδήλωση μαζικής προπαγάνδας του Αντισημιτισμού και προώθησης του εθνικισμού. Να σημειωθεί εδώ πως οι συγκεκριμένοι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν οι πρώτοι που προβλήθηκαν τηλεοπτικά. Αντίστοιχα συνέβη στην Αργεντινή της στρατιωτικής δικτατορίας του συνταγματάρχη Βιδέλα που διοργανώθηκε το Μουντιάλ του 1978 με νικήτρια την Αργεντινή με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα υπέρ της. Ένα μουντιάλ που χρησιμοποιήθηκε από την στρατιωτική χούντα για να συγκαλύψει την τεράστια εκστρατεία εξόντωσης της αριστεράς και των κομμουνιστών. Στα πολύ δικά μας, στα πλαίσια της εκστρατείας της Μεγάλης Ελλάδας του εκσυγχρονισμού που κάνει μπίζνες στα Βαλκάνια, της αφθονίας και της ανάπτυξης, διεξήχθησαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 στην Αθήνα. Λίγα χρόνια μετά ξέσπασε η οικονομική κρίση του 2008 με τα αποτελέσματα που όλοι γνωρίζουμε.
Όμως, τουλάχιστον την τελευταία 20ετία, σε κάθε Μουντιάλ είναι έντονη η κουβέντα για τους όρους που αυτοί διεξάγονται με αντίστοιχες καμπάνιες για μποικοτάρισμα. Από το Μουντιάλ του 2002 στη Νότια Κορέα, το Μουντιάλ του 2010 στη Νότια Αφρική, το 2014 στη Βραζιλία και το 2018 στη Ρωσία χιλιάδες εργάτες νεκροί, δισεκατομμύρια σπαταλούνται για τη δημιουργία τεράστιων εγκαταστάσεων που δεν θα ξαναχρησιμοποιηθούν ποτέ, την ίδια στιγμή που στην πλειοψηφία των παραπάνω χωρών οι λαοί ζουν σε άθλιες συνθήκες.
Γιατί όμως η καμπάνια «Boycott Qatar 2022» έχει πάρει τόσες διαστάσεις; Μπορούμε να διακρίνουμε τους εξής βασικούς λόγους:
Α) Η κατάσταση των πολιτικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Το Κατάρ είναι μια χώρα που διοικείται από ένα θεοκρατικό καθεστώς με τον Εμίρη στη Κεφαλή του και τη Σάρια να είναι η βάση της νομοθεσίας. Τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙΑ++ υποκειμένων και των γυναικών είναι ανύπαρκτα με εκτελέσεις και φυλακίσεις. Απαγορεύεται η δημόσια κριτική στο καθεστώς και τον Εμίρη κοκ.
Β) Εργατικά δικαιώματα.
Μαζί με τους 300.000 πολίτες του Κατάρ , συνυπάρχουν περίπου 2μιση εκατομμύρια μετανάστες εργάτες που δουλεύουν σαν σκλάβοι χωρίς ωράριο με τα αφεντικά να εκβιάζουν παίρνοντας τους τα διαβατήρια κλπ. Πάνω από 6.500 ήταν οι νεκροί καθόλη τη διάρκεια των εργασιών για τις εγκαταστάσεις του Μουντιάλ, αριθμός που ξεπερνάει κατά πολύ κάθε προηγούμενο.
Γ) Το κράτος του Κατάρ παρέχει στήριξη σε θρησκευτικές στρατιωτικές τρομοκρατικές οργανώσεις τόσο στη Λιβύη όσο και στη Συρία για τη διάδοση του σουνιτικού Ισλάμ.
Δ) Σχετικά με το ποδοσφαιρικό κομμάτι του θέματος. Το κράτος του Κατάρ και η δίψα του για την αγορά των ποδοσφαιρικών ομάδων είναι κάτι που οι φίλαθλοι το βλέπουν με καχυποψία και ανησυχία γιατί παρακολουθούν την χαρά και την αγάπη τους για το απροσδόκητο που μπορεί να τους δώσει το ποδόσφαιρο να χτυπιέται στον βωμό τους κέρδους και των τίτλων. Επειδή βλέπουν να «αγοράζονται» ομάδες από διάφορους … πρίγκιπες με μόνο στόχο την διείσδυση και τον έλεγχο των χωρών της Δύσης. Αδιαφορώντας πλήρως για την ιστορικότητα των ομάδων αλλά και της σύνδεση των ίδιων με την ίδια την πόλη και την κοινωνία
Κάποιος πιο ύποπτος θα έλεγε πως οι συγκεκριμένοι λόγοι κρύβουν πίσω τους δυτικό οριενταλισμό και γεωπολιτικά παιχνίδια. Δεν έχει κι άδικο. Ούτε η Νότιος ή η Βόρεια Αφρική αποτελούν εργασιακό παράδεισο, ούτε οι χώρες της Μέσης Ανατολής, ούτε οι συγκεκριμένες χώρες έχουν και τις πιο προοδευτικές αντιλήψεις. Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε πως η κουβέντα για το ποιος μπορεί να διοργανώνει αθλητικές διοργανώσεις και ποιος όχι είναι βαθύτερη. Στο φόντο του ιμπεριαλιστικού πόλεμου που διεξάγεται στην Ουκρανία και των ανταγωνισμών, μερίδες των αστικών ελίτ του ΝΑΤΟ και της ΕΕ αβαντάρουν την καμπάνια αν και δεν μπορούν επίσημα να το παραδεχτούν. Ανοίγεται με βάση αυτά το εξής ζήτημα: ποιος καθορίζει το ποιος θα διοργανώσει μια αθλητική διοργάνωση; Βλέποντας πως οι Ρώσοι αθλητές είναι μετά την ρώσικη εισβολή στην Ουκρανία αποκλεισμένοι από τους Ολυμπιακούς Αγώνες και το Μουντιάλ δεν μπορούμε παρά να είμαστε λίγο πιο υποψιασμένοι. Αν επίσης δει κανείς το νέο ντοκιμαντέρ στο Netflix Fifa Uncovered, θα δει πως παρόλη την διαφθορά εντός της Fifa τις τελευταίες δεκαετίες, αυτό που βγαίνει στο τέλος σαν συμπέρασμα είναι πως το Μουντιάλ δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από «δικτάτορες», όπως ο Πούτιν, για ξέπλυμα.
Καταλήγοντας, με αφορμή την καμπάνια είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να ανοίξει η κουβέντα στους κόλπους των φιλάθλων παγκοσμίως για το ποδόσφαιρο και τον αθλητισμό που έχουμε ανάγκη, να ανοίξει μια πιο ουσιαστική συζήτησή για την διαρκώς διερευνώμενη αντίθεση ανάμεσα στον επαγγελματικό αθλητισμό και στα στοιχεία εκείνα που συγκροτούν τον αθλητισμό ως ένα κοινωνικό αγαθό από την άλλη. Αν και δεν μπορούμε να την ενστερνιστούμε πλήρως, αντιλαμβανόμαστε την αναγκαιότητα ύπαρξής της τόσο καιρό που διοργανώνεται το Μουντιάλ και το πιο πρακτικό καθήκον είναι με βάση την προσπάθεια ο πολεμικός άξονας Ελλάδας-Αιγύπτου- Σαουδικής Αραβίας «να βάλει τα καλά του» και να διεκδικήσει το μουντιάλ του 2030, σε μια προσπάθεια να εξωραϊστεί αυτή η πολεμική συμμαχία θανάτου, να μπλοκάρουμε στην πράξη αυτή την υποψηφιότητα.
Πιο σωστά, για να μην φτάνουμε στο σημείο απλά να λέμε «ναι αλλά γιατί δεν έγινε το ίδιο με την τάδε ή την δείνα χώρα», είναι ανάγκη στους κόλπους της αριστεράς και του κινήματος παγκοσμίως να ανοίξει μια πιο στρατηγική κουβέντα για το πως θα θέλαμε τον αθλητισμό και το ποδόσφαιρο και πως φτάνουμε εκεί. Να ορίσουμε συγκεκριμένους στόχους και μια συνεκτική παρέμβαση για τον σημερινό επαγγελματικό και ερασιτεχνικό αθλητισμό ώστε να μη γίνεται η κουβέντα κάθε 2 ή 4 χρόνια και να επιδράσουμε σε μεγαλύτερα τμήματα του φίλαθλου κοινού και των αθλητών. Για να ξαναπάρει σάρκα και οστά η φράση του Ιταλού μαρξιστή Αντόνιο Γκράμσι, που είπε ότι το ποδόσφαιρο είναι «το βασίλειο της ανθρώπινης συντροφικότητας που ασκείται σε ελεύθερο χώρο».
*Αξίζει να παρακολουθηθεί το ντοκιμαντέρ Fifa Uncovered καθώς αναδεικνύει πολλά από αυτά που προσπαθούμε να ανοίξουμε σαν ζητήματα στο άρθρο.
*Η αναλυτική μπροσούρα από τη καμπάνια «Boycott Qatar» βρίσκεται εδώ: https://jimdo-storage.global.ssl.fastly.net/file/56f957a4-f861-4e3b-8e20-0f4ed066e565/Katar_Broschuere_Englisch.pdf
