Των Γιάννη Σαλάπα & Δημήτρη Μυρίλλου |
Συχνά ακούμε για το ελεύθερο λογισμικό και το πόσο ‘’επαναστατικό’’ είναι, με ό,τι ερμηνεία μπορεί να έχει αυτό, αναλόγως και από ποιόν εκφέρεται η εκάστοτε άποψη. Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε αν πράγματι το ‘’ελεύθερο λογισμικό’’ είναι ‘’επαναστατικό’’ ή αν πρόκειται απλά για μια επανάσταση στην παραγωγή, αν μπορεί να λειτουργεί απελευθερωτικά και αν ναι, με ποια όρια.
Της Έλσας Βαρελίδου |
Η «δημιουργικότητα» ως έννοια, αφήγηση ή δόγμα φαίνεται να κερδίζει έδαφος στα τέλη της δεκαετίας του ’90, δίνοντας νέα υπόσταση στο ρόλο του πολιτισμού και τη γνώσης στις καπιταλιστικές κοινωνίες που βαδίζουν ολοταχώς προς τον 21ο αιώνα. Αν έναν αιώνα πριν η «ηθική της εργασίας» υπαγόρευε την εντατική και πειθαρχημένη εργασία ως αξία αφ’ εαυτού και το «ἐργάζεσθαι» αναγορευόταν από τους υμνητές της νεωτερικής σκέψης ως «διαδικασία πολιτισμού»[1], τώρα ο ίδιος ο πολιτισμός καλείται να μεταγράψει δικά του στοιχεία στην εργασιακή ρουτίνα. Πολιτισμός, γνώση και καινοτομία θεωρούνται πόροι ανάπτυξης, το συμβολικό κεφάλαιο[2] και η συμβολική οικονομία αποτελούν πυλώνες της προαναγγελλόμενης οικονομικής μεγέθυνσης και οι εργαζόμενοι στους «Κλάδους Πολιτισμού και Δημιουργικότητας» (ΚΠΔ) κερδίζουν το δικό τους momentum στην ανατομία της εργατικής τάξης.
Των Δημήτρη Δημόπουλου & Παναγιώτη Φαμέλη |
«Ο Τζακ κάθεται αναπαυτικά στο κάθισμα του αυτοκινήτου του. Αυτό παίρνει μπρος και ξεκινάει την διαδρομή για το σπίτι. Μετά από μια κουραστική μέρα στην δουλειά το μόνο που θέλει είναι ένα ζεστό μπάνιο. Από την εφαρμογή του έξυπνου σπιτιού του στο smartphone του ανοίγει τον θερμοσίφωνα. Δύο ειδοποιήσεις! Η μία είναι ο λογαριασμός του ρεύματος και η δεύτερη είναι από το ψυγείο που τον ενημερώνει ότι το γάλα τελείωσε. Ο Τζάκ εγκρίνει την μηνιαία πληρωμή και με ένα πάτημα στην οθόνη, το αυτοκίνητο προσαρμόζει την πορεία του προς το κοντινότερο πρατήριο γάλακτος…»
Των Αλέξανδρου Γεωργίου & Γιώργου Μαριά |
Είναι κοινή παραδοχή ότι βρισκόμαστε εν μέσω μιας διαδικασίας ταχείας ανάπτυξης νέων τεχνολογιών σε πολλαπλά επίπεδα. Η γενικευμένη εισαγωγή νέων τεχνολογιών αιχμής στην παραγωγική διαδικασία έχει ονομαστεί 4η βιομηχανική επανάσταση (industry 4.0) από τα πιο «επίσημα» χείλη (World Economic Forum, 2017). Οι βασικοί τομείς της αφορούν κυρίως την αυτοματοποίηση – ρομποτική, την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και την καθολικοποίηση της διασύνδεσης μεταξύ «πραγμάτων / μηχανών» (internet of things) και ανθρώπων. Στο παρόν κείμενο θα μας απασχολήσουν τα αποτελέσματα αυτής της ενσωμάτωσης στην παραγωγή, αφήνοντας εκτός πολύ σημαντικά θέματα που άπτονται της ανάπτυξης αυτών των τεχνολογιών, θέματα που αγγίζουν τον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης με σοβαρές ηθικές προεκτάσεις (βιοτεχνολογία και βιοηθική, δημιουργία «επικίνδυνα έξυπνων» ή «δυνατών» μηχανών/ρομπότ κτλ).
Του Γιάννη Ευσταθίου |
Η ιστορική πείρα των πρώιμων σοσιαλιστικών επαναστάσεων έδειξε πως το εγχείρημα του σοσιαλιστικού κεντρικού σχεδιασμού της παραγωγής, είναι εξαιρετικά σύνθετο. Όχι απλώς και μόνο εξαιτίας των πολύ διαφορετικών εξωγενών, κοινωνικο-ιστορικών συνθηκών που αντιμετώπισε το κομμουνιστικό κίνημα κατά την “οικοδόμηση του σοσιαλισμού”, αλλά και εξ αιτίας ενδογενών αντιφάσεων που παρουσιάζει αυτό το εγχείρημα. Σε γενικές γραμμές, τρεις είναι οι τάξεις των προβλημάτων που κλήθηκε να επιλύσει ο σοσιαλιστικός κεντρικός σχεδιασμός, σε μικρο-κοινωνική και μακρο-κοινωνική χωρο-χρονική κλίμακα:
Της Πένης Γαλάνη |
Η διερεύνηση των μυστηρίων της λειτουργίας του εγκεφάλου αλλά και του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ) του ανθρώπου αποτέλεσε και αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους των λεγόμενων “Επιστημών της ζωής”. Η εκρηκτική ανάπτυξη νέων τεχνολογιών οδήγησε στην αλματώδη πρόοδο των πειραματικών ευρημάτων του κλάδου της Νευροβιολογίας τις τελευταίες δεκαετίες. Ενδεικτική είναι η ανακήρυξη της δεκαετίας 1990-2000 σε “Δεκαετία του Εγκεφάλου” από το Αμερικανικό Κογκρέσο. Επιστημονικά πεδία όπως η μοριακή βιολογία, η φυσιολογία, η μελέτη της συμπεριφοράς, η βιοφυσική και η βιοχημεία ακόμη και η πληροφορική βρίσκουν «στέγη» κάτω από το ευρύτερο πεδίο των «νευροεπιστημών». Πολλές και άγνωστες μέχρι σήμερα πτυχές της πολυσύνθετης δομής και λειτουργίας του εγκεφάλου έρχονται συνεχώς στο φως βοηθώντας στην βαθύτερη κατανόηση των λειτουργιών του εγκεφάλου.
του Έκτορα Δελαστίκ |
Πίσω από τις λέξεις κρύβονται συχνά έννοιες ουσιαστικές, καθώς και ζητήματα τα οποία έχουν μακρά παράδοση συζήτησης και διαφωνίας. Ένα τέτοιο ζήτημα είναι και ο βιολογικός ντετερμινισμός, τον οποίο θα εξετάσουμε σε αυτό το άρθρο. Εν πολλή συντομία, θα μπορούσαμε να τον ορίσουμε ως μία ομπρέλα θεωριών περί του ότι από το βιολογικό παράγοντα (είτε αυτός είναι τα γονίδια, είτε οι «έμφυτες ορμές», είτε τα βιολογικά ένστικτα) μπορούμε να προδιαγράψουμε κοινωνικές συμπεριφορές ή και την εξέλιξη του κάθε συγκεκριμένου ατόμου.
Του Νίκου Μαντέλα |
Ο Δαρβίνος με τη διατύπωση της θεωρίας της εξέλιξης οδηγεί την επιστημονική σκέψη στην επιτυχία ενός καίριου πλήγματος στα θεμελιακά στοιχεία του ιδεαλισμού και της θρησκευτικής κοσμοαντίληψης. H θεωρία της εξέλιξης συμβάλλει καθοριστικά στο να προσεγγιστεί από μια διαλεκτική υλιστική σκοπιά η ανάπτυξη της κοινωνίας, η σχέση φύσης – κοινωνίας και η θέση του ανθρώπου μέσα σε αυτήν. Πλέον η φυλογένεση του ανθρώπου και η διαμόρφωση των βιολογικών ιδιομορφιών του μπορεί να ιδωθεί μέσα από το ρόλο της εργασιακής δραστηριότητας.
Του Κώστα Δαμανάκη |
Η ανάπτυξη μιας επιστήμης δεν μπορεί να βλέπεται έξω από την ιστορία, καθώς η εξέλιξη της επιστημονικής γνώσης λαμβάνει χώρα εντός συγκεκριμένων οικονομικών, κοινωνικών και ιδεολογικών συσχετισμών σε κάθε ιστορική περίοδο. Επιστήμη και ιδεολογία είναι δυο στενά συνδεδεμένες έννοιες, καθώς η ιδεολογία “διαποτίζει” την επιστήμη και η επιστήμη με τη σειρά της έρχεται να παράξει ιδεολογία. Ωστόσο η ιδεολογία δεν είναι ουδέτερη, αλλά είναι η ιδεολογία μιας τάξης και στα πλαίσια μιας ταξικής-εκμεταλλευτικής κοινωνίας, η ιδεολογία της κυρίαρχης τάξης γίνεται και κυρίαρχη ιδεολογία.
Του Αλέκου Αναγνωστάκη |
Τα πάντα σχεδόν που ξέραμε αλλάζουν. Η κίνηση του καπιταλισμού δεν έχει τη μορφή μιας απλής εξελικτικής ποσοτικής διαδικασίας, αλλά μιας διαδικασίας, με σχέσεις ασυνέχειας μέσα στην εκμεταλλευτική του συνέχεια έως τη «μεγάλη ασυνέχεια» του οριστικού κοινωνικοοικονομικού μετασχηματισμού του. Αυτός ο διαλεκτικός τρόπος κίνησης είναι γενικός νόμος του καπιταλισμού. Ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής συναπαρτίζεται από τις οικονομικές, παραγωγικές, πολιτικές και θεωρητικές σχέσεις. Οι θεωρητικές σχέσεις απαρτίζονται από τις αντιλήψεις, τις ιδέες, τις «κοσμοθεωρίες», τις κοινωνικές επιστήμες, τη φιλοσοφία, την τέχνη. Οι πολιτικές σχέσεις, με έναν ιδιαίτερα κατακερματισμένο και αλλοτριωμένο τρόπο, περιέχουν τις κρατικές, θεσμικές, εθιμικές σχέσεις κυριαρχίας και ηγεμονίας.
